Το λογισμικό Ωρολόγια Προγράμματα
Ιστορικό
Το Ωρολόγια Προγράμματα είναι μια πολυετής προσπάθεια (με πρώτη δημοσίευση το 2005) παραγωγής και διαχείρισης ωρολογίων προγραμμάτων των Δημοτικών, Γυμνασίων και Λυκείων της Ελληνικής πραγματικότητας.
Tον Αύγουστο του 2008, που εξεδόθη η έκδοση 5.0 -2009, είχαν συμπληρωθεί τρία χρόνια χρήσης από ανεξάρτητους χρήστες με ποικίλα χαρακτηριστικά και δυνατότητες, μέσα στα οποία έγιναν 4 κύριες επανεκδόσεις, με τεράστιες αλλαγές από τη μια στην άλλη, λόγω των παρεμβάσεων των χρηστών του σε όλα τα θέματα λειτουργικότητάς του.
Έτσι, αν εξαιρέσουμε τις απόλυτα βασικές αρχές λειτουργίας και τη φιλοσοφία του προγράμματος, οι εκδόσεις 1, 3 και 5 είναι τελείως διαφορετικά προγράμματα μεταξύ τους. Ήδη από την έκδοση 5.0 το πρόγραμμα είχε πολλαπλάσιο όγκο (7 φορές) από την έκδοση 1 και πέραν των διακοσίων περισσότερες επιλογές. Το τρέχον πρόγραμμα, στην τελευταία του έκδοση έχει επίσης υπερδιπλάσιο όγκο από αντίστοιχα ανταγωνιστικά προγράμματα.
Τα πρώτα τρία χρόνια δημόσιας λειτουργίας, έγινε μια απίστευτα μεγάλη και ειλικρινής προσπάθεια να κατασκευαστεί ένα πρόγραμμα, κατά το δυνατόν πληρέστερο, που θα έδινε στους ταλαιπωρημένους δημιουργούς ωρολογίων προγραμμάτων μια νέα ώθηση στη χρήση αυτού του φοβερού εργαλείου που λέγεται ηλεκτρονικός υπολογιστής.
Από την έκδοση 5.0 και μετά η ένταση αλλαγών και προσθηκών έχει μειωθεί κατά πολύ, αφού σχεδόν όλα όσα είχαν ζητηθεί πραγματοποιήθηκαν. Μερικές από τις προτάσεις των νέων χρηστών του προγράμματος συμπεριλαμβάνονται στην τρέχουσα έκδοση, και δεν υπάρχουν αυτή τη στιγμή εκκρεμότητες με απαιτήσεις χρηστών.
Το λογισμικό Ωρολόγια Προγράμματα είναι 32bit εφαρμογή της Microsoft VB6 και τρέχει σε όλες τις πλατφόρμες των Microsoft Windows.
Το executable της εφαρμογής έχει μέγεθος 11,7MB και συνοδεύεται από
αρχείο εκτενούς βοήθειας, μεγέθους 7MB
Είναι μεγάλη η χαρά μας όποτε αυτή η προσπάθεια αναγνωρίζεται από τους συναδέλφους έμπρακτα και ακόμη μεγαλύτερη όποτε ακούμε τις ευχαριστίες των συναδέλφων εκείνων που ενώ χρησιμοποιούσαν άλλα προγράμματα της κατηγορίας αυτής, εν τέλει μετεστράφησαν στο Ωρολόγια Προγράμματα. Αυτοί οι συνάδελφοι, μη έχοντας και άλλη επιλογή, αφού ξεπέρασαν το πρώτο φράγμα δυσπιστίας προς το πρόγραμμα και κατανόησαν τη διαφορετικότητα στη φιλοσοφία του, επέτυχαν σε αυτό που δεν ήλπιζαν, με αποτέλεσμα τώρα να διαφημίζουν αυτόβουλα το πρόγραμμα σε φίλους τους συναδέλφους.
Αυτή ήταν και είναι η απόλυτη απόδειξη ότι ο πρώτος κανόνας του marketing έχει ικανοποιηθεί: Το Ωρολόγια Προγράμματα είναι ένα εξαιρετικό προϊόν καθόλα ανταγωνιστικό σε παλαιότερα προγράμματα αυτής της τάξης.
Ενεργά χαρακτηριστικά
Μεταξύ άλλων, προσπαθώντας να μαντέψουμε και ανάγκες μελλοντικών αλλαγών (πράγμα δύσκολο) τα παρακάτω είναι ενεργά χαρακτηριστικά του Ωρολόγια Προγράμματα:
Εβδομάδα είναι ένα σύνολο ημερών, των οποίων τα ονόματα και το πλήθος είναι ελεύθερα.
Κάθε ημέρα αποτελείται από ένα σύνολο ωρών, το ίδιο για όλες τις ημέρες, των οποίων τα ονόματα και το πλήθος είναι ελεύθερα.
Βασική προϋπόθεση είναι η ύπαρξη τάξεων. Κάθε τάξη έχει τα δικά της μαθήματα και τα δικά της τμήματα. Το πλήθος και τα χαρακτηριστικά όλων των παραπάνω είναι ελεύθερα.
Διαχείριση διαφορετικών τρόπων κάλυψης των μαθημάτων, πχ 1 ώρα ανά ημέρα ή σε συνεχόμενα 2ωρα, 3ωρα, 4ωρα κλπ.
Διαχείριση κάθε είδους διαχωρισμού μαθητών, πχ επίπεδα, επιλογές, κατευθύνσεις κλπ., με τη μέθοδο αποκλεισμού ταυτόχρονης λειτουργίας (μη-συλλειτουργία) τμημάτων.
Το πλήθος των καθηγητών είναι ελεύθερο.
Η χρήση αιθουσών αφήνεται στη διακριτική ευχέρεια του χρήστη. Το πλήθος των αιθουσών είναι ελεύθερο.
Θεμελιώδης μονάδα είναι η ανάθεση (κοινώς το μάθημα): Ανάθεση νοείται το μοναδικό ζευγάρι (τμήμα/μάθημα). Το πλήθος των αναθέσεων είναι ελεύθερο.
Συμμετοχή και άλλου καθηγητή ή άλλων καθηγητών σε μια ανάθεση.
Αν χρησιμοποιούνται αίθουσες, κάθε ώρα μιας ανάθεσης μπορεί να λειτουργεί σε διαφορετική προκαθορισμένη αίθουσα ή σε όποια αίθουσα τύχει να είναι ελεύθερη.
Αν χρησιμοποιούνται αίθουσες, για κάθε ανάθεση μπορεί να ορισθεί ένα υποσύνολο αιθουσών στις οποίες μπορεί να λειτουργεί η ανάθεση.
Τμήματα και αναθέσεις μπορεί να είναι εβδομαδιαία ή και να έχουν κύκλο εμφάνισης ή μη-εμφάνισης μεγαλύτερο της μιας εβδομάδας, πχ εμφάνιση ανά δεκαπενθήμερο, μη-εμφάνιση ανά 4 εβδομάδες κλπ. Ο συνολικός κύκλος εβδομάδων του ωρολογίου προγράμματος δεν μπορεί να ξεπερνά τις 52 εβδομάδες.
Ανελαστικοί περιορισμοί
Το Ωρολόγια Προγράμματα μπορεί να εφαρμόσει πάνω στα βασικά δεδομένα μέχρι και 15 κατηγορίες ανελαστικών περιορισμών.
#1, Περιορισμοί στις ώρες/ημέρες λειτουργίας των τμημάτων (δομή σχολείου)
#2, Περιορισμοί στις ώρες/ημέρες που είναι διαθέσιμοι οι καθηγητές
#3, Περιορισμοί στις ώρες/ημέρες λειτουργίας των αναθέσεων (μαθημάτων)
#4, Περιορισμοί στις ώρες/ημέρες που είναι διαθέσιμες αίθουσες
#5, Συνδιδασκαλίες αναθέσεων (δημιουργία ομάδων μαθημάτων που λειτουργούν ταυτόχρονα, δομή σχολείου)
#6, Αναθέσεις που δεν πρέπει να λειτουργούν ταυτόχρονα
#7, Αναθέσεις που δεν πρέπει να λειτουργούν την ίδια ημέρα
#8, Συμμετοχή (ή κενό) δεύτερου καθηγητή (ή περισσοτέρων) σε μία ανάθεση
#9, Όταν ένας καθηγητής διδάσκει ένας άλλος να μη διδάσκει
#10, Όταν μια ανάθεση λειτουργεί τότε ένα άλλο τμήμα να μη λειτουργεί
#11, Όταν ένα τμήμα λειτουργεί, ένα άλλο τμήμα να μη λειτουργεί (μη-συλλειτουργία τμημάτων, δομή σχολείου)
#14, Αποκλεισμός χρήσης αιθουσών από τμήματα
#15, Αποκλεισμός χρήσης αιθουσών από καθηγητές
#16, Αποκλεισμός χρήσης αιθουσών από αναθέσεις
#17, Όχι σε τάξη αμέσως μετά από διδασκαλία σε τάξη (για καθηγητές και αίθουσες, διαφορετικά κουδούνια)
Έλεγχος ύπαρξης ωρολογίου προγράμματος
Ένα τυπικό ωρολόγιο πρόγραμμα, είναι ένα σύνολο από εκατοντάδες δεδομένα, εφοδιασμένα με εκατοντάδες ανελαστικές σχέσεις μεταξύ τους. Στο σημείο αυτό δεν ενδιαφέρουν ελαστικοί περιορισμοί, όπως οι προτιμήσεις των καθηγητών.
Η απλή ύπαρξη ενός ωρολογίου προγράμματος (όχι απαραίτητα ενός καλού ωρολογίου προγράμματος) συμβατού με όλα τα δεδομένα και τους περιορισμούς σας, δεν είναι εκ των προτέρων εγγυημένη.
Υπάρχουν (γνωστές) περιπτώσεις που και ο εμπειρότερος των χρηστών δεν μπορεί να αναγνωρίσει συνδυασμούς περιορισμών, που αποκλείουν την ύπαρξη ενός ωρολογίου προγράμματος. Για το λόγο αυτό, είναι επιβεβλημένη η εκ των προτέρων εκτίμηση για την ύπαρξη του ωρολογίου προγράμματος.
Το Ωρολόγια Προγράμματα, από την έκδοση 2 και μετά, επεξέτεινε το σύστημα ελέγχων του. Αυτή τη στιγμή είναι εφοδιασμένο με τη δυνατότητα να εκτελεί πάνω από 200 ελέγχους στα δεδομένα σας, σε διάλογο με το χρήστη για την κατανόηση πιθανού προβλήματος.
Δεδομένου ότι η αξία μιας απάντησης: Λυπούμεθα, αλλά δεν υπάρχει ωρολόγιο πρόγραμμα συμβατό με τα δεδομένα και τους περιορισμούς τους δεν έχει και μεγάλη αξία όταν πρόκειται για πρόβλημα που εμπλέκει συνδυασμούς περιορισμών, προσπαθήσαμε πολύ, ώστε η διενέργεια των ελέγχων να γίνεται με αναλυτικό τρόπο και με συγκεκριμένη σειρά, δηλαδή ανθρώπινη.
Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι πέραν μερικών απλών ελέγχων για απλές περιπτώσεις, ένα τέτοιο σύστημα ελέγχων δεν μπορεί να διενεργείται στην πληρότητά του ανά πάσα στιγμή.
Αποφασίσαμε να διενεργούνται εκτενείς έλεγχοι κατά την είσοδό σας στον χώρο δημιουργίας του ωρολογίου προγράμματος.
Παράλληλα, για να ικανοποιήσουμε (κάπως) τους ανυπόμονους χρήστες, δώσαμε τη δυνατότητα να εισέρχονται στο χώρο δημιουργίας του ωρολογίου προγράμματος τρέχοντας μόνο ένα υποσύνολο των ελέγχων.
Τέλος για να ικανοποιήσουμε τους έμπειρους χρήστες, δώσαμε τη δυνατότητα της παράκαμψης σχεδόν όλων των ελέγχων.
Οι προτιμήσεις των καθηγητών (Ελαστικοί περιορισμοί #12)
Αν και η ύπαρξη ενός ωρολογίου προγράμματος είναι ένα σημαντικό βήμα, δεν παύει να είναι το πρώτο βήμα και δεν μπορεί να είναι αποδεκτό, αν δεν ικανοποιούνται και οι προτιμήσεις των καθηγητών.
Το Ωρολόγια Προγράμματα πέραν ενός τυπικού εσωτερικού μηχανισμού για τη διασφάλιση της ισοκατανομής των ωρών στις διαθέσιμες ημέρες ενός καθηγητή παρέχει δύο διαφορετικούς μηχανισμούς αξιολόγησης της διάταξης των τοποθετημένων ωρών που μπορούν να εφαρμόζονται ο καθένας μόνος του αλλά και σε συνδυασμό.
Η αξιολόγηση του ωρολογίου προγράμματος ξεκινάει μετά από τοποθέτηση ωρών και προκαλεί αναδιατάξεις ωρών.
Οι μηχανισμοί αυτοί βασίζονται σε ένα φανερό ποινολόγιο το οποίο μπορείτε να αλλάξετε κατά το δοκούν.
Πρώτος μηχανισμός (απλός)
Για κάθε καθηγητή ορίζετε το εύρος του αριθμού των κενών που θέλετε να εμφανίζει το εβδομαδιαίο ωρολόγιο πρόγραμμα του. Πχ από 0 έως 2 κενά, από 1 έως 2, από 0 έως 0 κενά κλπ.
Για την αποφυγή δύο κενών την ίδια ημέρα μπορείτε να ζητήσετε την ισοκατανομή των κενών στις διαθέσιμες ημέρες.
Δεύτερος μηχανισμός (πολυπλοκότερος)
Αξιολόγηση της διάταξης των ωρών των καθηγητών την κάθε ημέρα ξεχωριστά με βάση προτιμήσεις πάνω στη μορφή της διάταξης των ωρών.
Οι μηχανισμοί αυτοί προσπαθούν να ισομοιράσουν τα προβλήματα διάταξης ωρών και κενών στους καθηγητές, σύμφωνα πάντα με το ενεργό ποινολόγιο. Όμως, σχεδόν πάντα ένας προγραμματιστής δεν αρκείται σε ένα τέτοιο απρόσωπο ισομοιρασμό.
Μηχανισμός άμεσης ικανοποίησης
Με ανελαστικούς περιορισμούς #2, στις ώρες διαθεσιμότητας του καθηγητή, αναγκάζετε το πρόγραμμα να τοποθετήσει ώρες μόνο σε αυτές που επιτρέψατε.
Δεδομένης της πρακτικής αυτής, δώσαμε τη δυνατότητα να αλλάζετε τους περιορισμούς της κατηγορίας αυτής μέσα από το χώρο δημιουργίας ωρολογίου προγράμματος και χωρίς να διακόπτετε τις αυτόματες διαδικασίες.
Επιπλέον προτιμήσεις
Για συγκεκριμένη ημέρα, μπορείτε να ζητήσετε ο καθηγητής να έρχεται από την πρώτη διαθέσιμη ώρα της ημέρας.
Αν δεν γνωρίζετε τις ημέρες που θα ήθελε ο καθηγητής να έρχεται πρώτες ώρες μπορείτε να ζητήσετε πλήθος ημερών την εβδομάδα, πχ. από 2 έως 3 ημέρες να έρχεται πρώτες ώρες.
Για συγκεκριμένη ημέρα, μπορείτε να ζητήσετε ο καθηγητής να τελειώνει την τελευταία διαθέσιμη ώρα της ημέρας.
Αν δεν γνωρίζετε τις ημέρες που θα ήθελε ο καθηγητής να τελειώνει τελευταίες ώρες μπορείτε να ζητήσετε πλήθος ημερών την εβδομάδα, πχ. από 2 έως 3 ημέρες να τελειώνει τελευταίες ώρες.
Τέλος μπορείτε να ζητήσετε για συγκεκριμένη ημέρα και συγκεκριμένο εύρος στο πλήθος ωρών διδασκαλίας, πχ. Τη Δευτέρα να διδάσκει από 3 έως 4 ώρες.
Προτιμήσεις για μαθήματα (Ελαστικοί περιορισμοί)
#13, Συνεχόμενες αναθέσεις (ένα μάθημα να ακολουθείται από άλλο, συγκεκριμένο πλήθος φορών)
#18, Διασπορά των ωρών ενός μαθήματος στις ημέρες της εβδομάδας
#19, Να μη γίνονται όλες οι ώρες ενός μαθήματος στο τέλος του ωραρίου
Αναμόρφωση ωρολογίου προγράμματος
Το Ωρολόγια Προγράμματα μπορεί να αναμορφώνει τελικά ωρολόγια προγράμματα. Δηλαδή, όταν μία ή περισσότερες ημέρες πρόκειται να λείψει ένας ή περισσότεροι καθηγητές, ζητήστε από το Ωρολόγια Προγράμματα να απαλείψει τα κενά που δημιουργούνται στο ωρολόγιο πρόγραμμα των μαθητών, κλειδώνοντας τις ημέρες που παραμένουν αναλλοίωτες.
Σύστημα αναπληρώσεων
Ζητήστε από το Ωρολόγια Προγράμματα να διασφαλίσει την ύπαρξη συγκεκριμένου πλήθους καθηγητών για κάθε ώρα λειτουργίας του σχολείου, ώστε να είναι διαθέσιμοι για τυχόν αναπλήρωση κενών στο ωρολόγιο πρόγραμμα των μαθητών.
Εκτυπώσεις
Το Ωρολόγια Προγράμματα μπορεί να παράγει:
12 είδη πολυπαραμετρικών επίσημων εκτυπώσεων και
10 είδη προσχεδιασμένων βοηθητικών εκτυπώσεων για τις ανάγκες εργασίας του προγραμματιστή.
Δεν μπορεί να παράγει το Δελτίο Κίνησης των καθηγητών, αν και κομμάτια του Δελτίου αυτού ενυπάρχουν στις εκτυπώσεις.
Επίλογος
Το Ωρολόγια Προγράμματα είναι ένα εργαλείο που όπως όλα τα εργαλεία έχει τα ισχυρά του σημεία αλλά και τις αδυναμίες του.
Ασχολείται με ένα θέμα για το οποίο δεν υπάρχει αλγεβρική αντιμετώπιση και που το καλύτερο που μπορεί να γίνει είναι να δοκιμάζονται διάφορα πιθανά σενάρια.
Δεν είναι μια επανάληψη άλλων σχετικών με το θέμα αξιολογότατων προγραμμάτων.
Έχει τη δική του φιλοσοφία και τις δικές του τεχνικές που σε μερικούς φαίνονται εύκολες και σε άλλους ίσως δύσκολες.
Το Ωρολόγια Προγράμματα είναι ένα εργαλείο που αποδεδειγμένα έχει βγάλει και μεγάλα και πολύπλοκα και ωραία ωρολόγια προγράμματα.
F Όμως υπάρχει πάντα ένα διαρκές πρόβλημα με τα εργαλεία: Όλοι οι χειριστές τους δεν τα χρησιμοποιούν με τον ίδιο τρόπο και δεν έχουν τα ίδια αποτελέσματα.
Είναι αληθινή η ικανοποίηση που παίρνουμε όταν χρήστες του προγράμματος προτείνουν διορθώσεις και ακόμη μεγαλύτερη η ικανοποίηση όταν οι διορθώσεις αυτές γίνονται και ενσωματώνονται στο πρόγραμμα.
Αν και εσείς νομίζετε ότι έχετε να προσθέσετε κάτι εποικοδομητικό και επί της ουσίας αυτού του προγράμματος, πάντα μπορείτε να το κάνετε.
Στέλιος Χατζηθεοδωρίδης &
Ελισσάβετ Κατέχου
SHSoft
